Direct naar artikelinhoud

Stembussen vanaf vandaag open - voor twijfelende Turken is er een 'neutrale' stemwijzer

'Oy Danismani' is de Turkse benaming voor een Nederlands exportproduct: de stemwijzer. Die moet Turken helpen bij hun keuze in het referendum over president Erdogans grondwetswijziging. De tool is een succes, zegt mede-initiatiefnemer Ahmet Talan.

Bij het GIA Exhibition Center in Den Haag zijn voorbereidingen getroffen om de Turkse Nederlanders te ontvangen die naar de stembus gaan voor een referendum over de machtsuitbreiding van president Erdogan. Turkse Nederlanders mogen van 5 tot en met 9 april hun stem uitbrengen.Beeld ANP

De site oydanismani.org is er in vier talen, Turks, Nederlands, Engels en Duits, en leidt de bezoeker door een twintigtal stellingen. Vervolgens toont de stemwijzer in hoeverre de kiezer naar ja of nee neigt. De Turks-Nederlandse Talan, docent aan de Hogeschool Utrecht, werkte in het verleden mee aan de Nederlandse Stemwijzer van ProDemos. Die kennis gebruikte hij voor de productie van de Turkse variant. Talan maakt zich zorgen over 'ontwikkelingen in Turkije', maar benadrukt dat de site 'onafhankelijk' is.
 
Om te voorkomen dat de stemtool als pro- of anti-wetswijziging wordt geduid, staan de namen van de makers niet vermeld op de site. Het betreft 'een groep vrijwilligers met expertises in politicologie, economie, rechten, communicatiewetenschappen en sociologie'. 'Wij zijn 100 procent neutraal', zegt Talan. Om dit te benadrukken linkt de site voor de precieze wetsteksten naar het Turkse parlement.

Onwetendheid

De makers van Oy Danismani ontleedden de grondwetswijziging en goten de onderdelen in meerkeuzevragen. Een stelling luidt bijvoorbeeld: 'De president moet de bevoegdheid hebben het parlement, zonder opgaaf van redenen, te kunnen ontbinden.' Een andere stelling gaat over de bevoegdheid van het parlement om de regering te controleren en ministers te kunnen wegsturen.
 
De onwetendheid onder Turken over de inhoud van het referendum is groot, meent Talan. 'Het overgrote deel van de mensen die gaan stemmen, weet niet precies waar het over gaat. Het is een ingewikkeld pakket van wetswijzigingen. We hebben geprobeerd dat zo simpel mogelijk uit te leggen.'

Onwetendheid
Beeld ANP

Confronterend

De stemtool werkt confronterend, legt hij uit. 'Mensen zeiden vaak na het invullen: wauw, dat is nogal veel macht voor één persoon.' Maar ook mensen die op een ja uitkomen, verbazen zich over de hoeveelheid wijzigingen die voorliggen op 16 april, zegt hij. Op de laatste pagina krijgt de kiezer de waarschuwing mee dat hij alleen tegen het hele pakket ja of nee kan zeggen.
 
De Turkse bevolking stemt op 16 april over een grondwetswijziging die vooral een verschuiving van macht behelst van het parlement naar de president. Bij een ja krijgt de Turkse president onder meer de bevoegdheid om per decreet te regeren, de noodtoestand af te kondigen - zonder instemming van het parlement - en zelf ministers aan te stellen. Turkse Nederlanders kunnen deze week al hun stem uitbrengen: tussen 5 en 9 april.

Mensen zeiden vaak na het invullen: wauw, dat is nogal veel macht voor één persoon
Ahmet Talan